ในมงคลสมัยที่สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจริญพระชนมายุ 48 พรรษา ในปี พ.ศ. 2546 กรมราชทัณฑ์ได้มีนโนบายพัฒนาห้องสมุด ในเรือนจำ/ทัณฑสถานอย่างจริงจัง เพื่อให้เรือนจำมีห้องสมุดเป็นแหล่งการเรียนรู้ที่เพียบพร้อม มีประสิทธิภาพ สามารถให้บริการกับกลุ่มเป้าหมายได้ตามบทบาท และภารกิจของห้องสมุด โดยน้อมนำแนวพระราชดำริและพระราชปณิธานในสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในการที่จะทำให้ประชาชนทั่วประเทศรู้หนังสือ อ่านออกเขียนได้ ให้ทุกคนรักการอ่าน การเขียน ส่งเสริมสนับสนุนให้ประชาชน ได้มีโอกาสหาความรู้ จากการอ่านหนังสือ มาดำเนินการให้ปรากฏผลอย่างเป็นรูปธรรม ภายใต้โครงการ “ปรับปรุงห้องสมุดเรือนจำ/ทัณฑสถานเพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติ โดยความร่วมมือระหว่างกับองค์กร สถาบัน และหน่วยงานต่างๆ ทั้งภาครัฐและภาคเอกชน ทั้งนี้ ได้รับพระมหากรุณาธิคุณ พระราชทานชื่อพร้อมความหมายของห้องสมุดในโครงการว่า “ห้องสมุดพร้อมปัญญา” หมายความว่า “ถึงพร้อมด้วยปัญญา” ได้รับพระมหากรุณาเสด็จพระราชดำเนินทรงเปิด “ห้องสมุดพร้อมปัญญา” ด้วยพระองค์เองอย่างต่อเนื่อง นั้น
ในปีงบประมาณ พ.ศ 2563 ได้ทรงพระกรุณารับเชิญเสด็จพระราชดำเนินทรงเปิด “ห้องสมุดพร้อมปัญญา” แล้ว จำนวน 5 แห่ง ดังนี้
1.“ห้องสมุดพร้อมปัญญา” เรือนจำจังหวัดตรัง เมื่อวันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2563
- “ห้องสมุดพร้อมปัญญา” เรือนจำกลางระยอง เมื่อวันที่ 8 มิถุนายน 2563
- “ห้องสมุดพร้อมปัญญา” เรือนจำกลางสงขลา เมื่อวันที่ 24 กันยายน 2563
- “ห้องสมุดพร้อมปัญญา” ทัณฑสถานหญิงสงขลา เมื่อวันที่ 24 กันยายน 2563
- “ห้องสมุดพร้อมปัญญา” ทัณฑสถานบำบัดพิเศษสงขลา เมื่อวันที่ 24 กันยายน 2563
สำหรับปีงบประมาณ 2564 ทรงมีพระมหากรุณาจะเสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดเพิ่มเติม จำนวน 3 แห่ง ได้แก่
- “ห้องสมุดพร้อมปัญญา” เรือนจำกลางชลบุรี ระหว่างวันที่ 30 สิงหาคม – 1 กันยายนน 2564
- “ห้องสมุดพร้อมปัญญา” เรือนจำพิเศษพัทยา ระหว่างวันที่ 30 สิงหาคม – 1 กันยายนน 2564
- “ห้องสมุดพร้อมปัญญา” เรือนจำกลางกำแพงเพชร วันที่ 29 กรกฎาคม 2564
